Rozdział II Pamięć Teatru - polska fotografia teatralna

Przejdź do treści

Fotografia jako zapis rzeczywistości scenicznej

1919
Rozdział II
1989
1919
1989

Fotografią teatralną warto zająć się głębiej choćby dlatego, że choć tworzenie spektakli wymaga wielkiego wysiłku, zostaje po nich stosunkowo niewiele. W rzadszych przypadkach bywa jednak, że scenografia, kostiumy, projekty z jakichś przyczyn nie podlegają zniszczeniu; bywa również na szczęście, że spektakle są zapisywane na wideo. 

Nic jednak nie oddaje spektaklu tak wiernie jak sam spektakl: buduje się on z każdym stukotem, chrząknięciem aktora, z zawirowaniem pyłu w snopie teatralnego reflektora. Nie odda tego nic poza atmosferą teatralnej sali. Każdy zapis spektaklu wiąże się z przekłamaniem, z poczuciem zdrady; jeśli te przekłamania nałożyć na wahania pamięci widzów (każda z nich jest inna), otrzymujemy całą paletę różnorodnych zapisów. Medium, które jest prawdopodobnie najbliżej teatru, pozostaje najbardziej mu wierne, to fotografia; stąd pomysł poświęcenia jej wystawy.

Fotografia – jak wideo – jest zapisem mechanicznym i stosunkowo wiernie odzwierciedla sceniczną rzeczywistość. Sekwencjonuje teatralną materię na pojedyncze klatki, obrazy w podobny sposób, jak działa ludzka pamięć, stąd bliskość skojarzeń: fotografię odczytuje się jako zapis naturalny, nieprzekształcony. Co prawda wybiera ona dla siebie najdogodniejsze punkty (w przestrzeni i w czasie), bywa, że buduje punkty widzenia całkowicie nowe i niepodległe wobec pamięci widza (bo z różnych przyczyn dla niego nieosiągalne), jednak w odróżnieniu od zapisu wideo nie tworzy odrębnej i prowadzonej z kilku kamer jednocześnie narracji.
Pamięć teatru działa wybiórczo i często jest dla swoich bohaterów okrutna.

Przeczytaj pełen tekst Wojciecha Nowickiego dotyczący II części wystawy (1919-1989)
(164.77 KB, PDF)
Sepia. Aktorzy na tle malowanej scenografii bogatego salonu. Mężczyzna z lewej w mundurze. Mierzy z długiej strzelby do drugiego. Ten wygraża mu palcem. Sepia. Mężczyzna w stroju księcia klęka. Oferuje miecz kobiecie. Ta ma mocno podkreślone oczy. twarz okalają drobne loczki. Ubrana jest w szeroką, wzorzystą suknię z bufiastymi rękawami. Unosi ręce w dramatycznym geście.
Jan
Bułhak

Cykl dwóch zdjęć: na pierwszym spektakl „Orlę” w reż. Ferdynanda Ruszczyca. Polski Teatr Miejski w Wilnie

Ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie

1912
Artystyczna dojrzałość fotografów
Sepia. Rozmazany portret kobiety. Ma jasne, kręcone, napuszone włosy. Uśmiecha się szeroko. Zasłania część twarzy białym tiulem. Sepia. Portret mężczyzny w bogato zdobionym kostiumie z peleryną. Ma zmierzwione włosy do ramion, gęste brwi. Wygina szyję, zerka w bok. Palec wskazujący podąża za spojrzeniem.
Jan
Bułhak

Cykl dwóch zdjęć: na pierwzym portret aktorki w roli, Wilno

Ze zbiorów Muzeum Fotografii w Krakowie

1927
Artystyczna dojrzałość fotografów
Sepia. Portret szczupłego mężczyzny. Włosy krótkie, drobny wąs, zaciśnięte usta. Stoi półprofilem, ubrany w błyszczący pancerz i pelerynę w panterkę.
Jan
Malarski

Na zdjęciu Józef Węgrzyn. Spektakl „Mazepa” w reż. Kazimierza Kamińskiego. Teatr Narodowy w Warszawie

Kolekcja prywatna

1924
Artystyczna dojrzałość fotografów
Sepia. Z przodu siedzi kobieta w ciemnej sukience. Ma pomalowane usta, mocno podkreślone oczy. Patrzy z utęsknieniem przed siebie. Za nią mężczyzna we fraku. Unosi dłoń w geście powitania.
autor
nieznany

Na zdjęciu Irena Cywińska oraz Ignacy Wiśniewski. Spektakl „Pomsta Jontkowa”. Teatr Wielki w Poznaniu

Kolekcja prywatna

1926
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Na łóżku siedzi zamyślona kobieta. Otula się jasnym kocem z frędzlami. Z tyłu, w półmroku niewyraźna sylwetka mężczyzny.
autor
nieznany

Na zdjęciu Celina Niedźwiedzka. Spektakl „Śnieg”. Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie

Kolekcja prywatna

1927
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie orkiestry. Wśród muzyków w garniturach jedna muzyczka w zwiewnej sukience.
autor
nieznany

Orkiestra Teatru im. Juliusza Słowackiego, Kraków

Kolekcja prywatna

1937
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-biały portret kobiety we wzorzystej sukience z dużym dekoltem. Włosy upięte, ozdobione kwiatami. Na szyi perły, przez ramię przewieszony jasny szal z lisa. Czarno-biały portret mężczyzny w piżamie. Ma zaczesane do tyłu włosy, duże oczy. Przygarbiony siedzi w fotelu. Podpiera głowę dłonią.
Henryk
Hermanowicz

Cykl trzech zdjęć: na pierwszym Ewa Szumańska. Spektakl „Zbyt liczna rodzina” w reż. Krystyny Severin-Zelwerowicz. Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie

Kolekcja prywatna

1946
Artystyczna dojrzałość fotografów
Zbliżenie na twarz młodej kobiety ubranej na czarno. Na głowie toczek z woalką.
Henryk
Hermanowicz

Na zdjęciu Ewa Szumańska, Kraków 1945–1950

Kolekcja prywatna

1945
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Starsza kobieta ciągnie podniszczony wóz. Jest otulona ciemnym szalem. Ma sterczące, siwe włosy. Szeroko otwiera oczy.
Franciszek
Myszkowski

Na zdjęciu Ida Kamińska. Spektakl „Matka Courage i jej dzieci” w reż. Idy Kamińskiej. Teatr Żydowski im. Ester Rachel Kamińskiej w Warszawie

Kolekcja prywatna

1957
Artystyczna dojrzałość fotografów
Edward Hartwig (1951)
Edward
Hartwig

Warszawa

Muzeum Fotografii w Krakowie

1951
Artystyczna dojrzałość fotografów
Pionowe, zielonkawe zdjęcie dwóch mężczyzn. Wykrzywiają twarze. Rozbawieni zerkają na siebie. Jeden trzyma plastikowe wiadro, drugi kładzie mu dłoń na ramieniu.
Edward
Hartwig

Teatr Ateneum, Warszawa 1960–1980

Ze zbiorów Muzeum Teatralnego Teatru Wielkiego-Opery Narodowej

1960
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Na pierwszym planie prostokątne lusterko. Odbija się w nim głowa ucharakteryzowanej postaci: część twarzy zasłania maska, oczy podkreślone, usta ciemne. Za lusterkiem siedzi druga, podobnie wyglądająca osoba.
Edward
Hartwig

Charakteryzacja, 1960–1969

Ze zbiorów Muzeum Teatralnego Teatru Wielkiego-Opery Narodowej

1960
Artystyczna dojrzałość fotografów
Kulisy. Aktorzy stoją tuż przy frędzlowej kurtynie, tyłem do obiektywu. Wychylają głowy na drugą stronę.
Edward
Hartwig

Kulisy. Teatr Ateneum, Warszawa 1960–1969

Ze zbiorów Muzeum Teatralnego Teatru Wielkiego-Opery Narodowej

1960
Artystyczna dojrzałość fotografów
Zielonkawe zdjęcie. Ściany pomazane. Na brudnej podłodze kilka oblanych farbą garnków różnej wielkości. W nich mniejsze i większe drewniane kije. Na środku stoi trzech mężczyzn. Każdy zasłania garnkiem twarz.
Edward
Hartwig

Realizatorzy scenografii. Teatr Wielki, Warszawa 1960–1969

Ze zbiorów Muzeum Teatralnego Teatru Wielkiego-Opery Narodowej

1960
Artystyczna dojrzałość fotografów
Zdjęcie z góry na scenę. Na niej drewniana konstrukcja nieregularnych platform połączonych schodami. O jedną z nich opiera się czterech mężczyzn. Oglądają zdjęcia.
Edward
Hartwig

Montaż scenografii autorstwa Otto Axera do spektaklu „Król Roger” w reż. Bronisława Horowicza. Teatr Wielki w Warszawie

Ze zbiorów Muzeum Teatralnego Teatru Wielkiego-Opery Narodowej

1965
Artystyczna dojrzałość fotografów
Zielonkawe zdjęcie. Scena teatru. Sztankiety i kratownice opuszczone, rzędy reflektorów wiszą bardzo blisko podłogi.
Edward
Hartwig

Scena Teatru Wielkiego. Warszawa 1965–1969

Ze zbiorów Muzeum Teatralnego Teatru Wielkiego-Opery Narodowej

1965
Artystyczna dojrzałość fotografów
Zielonkawe zdjęcie z góry na przestrzeń roboczą. Wszędzie stoją drabiny, wiadra, długie deski. Na podłodze kilka kabli. Z lewej brudne biurko, z tyłu metalowa wanna.
Edward
Hartwig

Pracownia Teatru Wielkiego. Warszawa 1960–1969

Ze zbiorów Muzeum Teatralnego Teatru Wielkiego-Opery Narodowej

1960
Artystyczna dojrzałość fotografów
Zielonkawe zdjęcie. Przez szybę widać młodą kobietę i mężczyznę w kitlu. Wokół szyby rozwieszone, rozstawione elementy scenografii: hełmy, skórzane i metalowe uprzęże, sztuczne rośliny.
Edward
Hartwig

Pracownia Teatru Wielkiego. Warszawa 1960–1969

Ze zbiorów Muzeum Teatralnego Teatru Wielkiego-Opery Narodowej

1960
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe, zwielokrotnione zdjęcie tańczącego mężczyzny. Ubrany jest w jasny garnitur i ciemne okulary. Roześmiany unosi ręce nad głowę. Obok niego i za nim tańczą inni.
Edward
Hartwig

Na zdjęciu Andrzej Łapicki Spektakl „Wesele” w reż. Adama Hanuszkiewicza. Teatr Wielki w Warszawie

Ze zbiorów Muzeum Teatralnego Teatru Wielkiego-Opery Narodowej

1974
Artystyczna dojrzałość fotografów
Scena ze spektaklu lalkowego. Przy niewielkich stolikach z parasolkami siedzą lalki. Z tyłu, przy suficie wiszą bardzo duże usta. Nieco niżej, na spiczastej chmurce lewituje niewielka kolumna w stylu jońskim. Czarno-białe zdjęcie. Na pierwszym planie kobieca lalka. Jej głowa znacznie większa od reszty ciała. Ma półprzezroczystą koszulkę, rajstopy w paski. Zakłada nogę na nogę. Przytrzymuje statyw z mikrofonem.
Adam
Drozdowski

Cykl dwóch zdjęć: Spektakl „Orfeusz w piekle” w reż. Zofii Jaremowej. Teatr Lalek „Groteska”, Kraków

Kolekcja prywatna

1956
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Scena ze spektaklu. Scenografia minimalistyczna, geometryczna. Aktorzy przebrani w błazeńskie kostiumy. Idą jeden za drugim, trzymając się za ręce.
Adam
Drozdowski

Spektakl „Sługa dwóch panów” w reż. Krystyny Skuszanki. Teatr Ludowy, Kraków

Kolekcja prywatna

1957
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie ze spektaklu lalkowego. W loży kilka jawajek, lalek, których ramiona poruszają się niezależnie dzięki drucikom. Ubrane są w antyczne szaty. Jedna z jawajek leży wygodnie, podpiera głowę dłonią. Reszta zerka na nią. Czarno-białe, pionowe zdjęcie dwóch kobiecych lalek. Jedna opiera głowę o drugą. Za nimi fragment rzeźby kobiety o bardzo długich nogach i zaokrąglonych biodrach.
Juliusz
Wolski

Cykl dwóch zdjęć: Spektakl „Achilles i Panny” w reż. Zofii Jaremowej. Teatr Lalek „Groteska” w Krakowie

Kolekcja prywatna

1962
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie ze spektaklu lalkowego. Lalki i aktorzy w przydużych, przerysowanych maskach patrzą, wskazują na mężczyznę na środku. Ten siedzi w misce, niepewnie patrzy na rozgniewaną kobietę. Za nim chłopiec z karabinem.
Juliusz
Wolski

Spektakl „Męczeństwo Piotra Ohyea” w reż. Zofii Jaremowej. Teatr Lalek „Groteska” w Krakowie

Kolekcja prywatna

1959
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie ze spektaklu. Z przodu trzy osoby w kostiumach chłopów. Głowy zakrywają duże maski. Uproszczone twarze nadają im wygląd postaci z kreskówek. Z tyłu tłoczy się reszta obsady. Przyglądają się im z niepokojem.
Bronisław
Stapiński

Spektakl „Złoty Kogucik” w reż. Sławomira Żerdzickiego. Opera Śląska w Bytomiu

Kolekcja prywatna

1961
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Na scenie duża makieta samolotu. Obok niego, na podłodze kobieta i mężczyzna. On pokazuje kartkę z rysunkiem owieczki. Uśmiecha się.
Bronisław
Stapiński

Na zdjęciu Ewa Lassek oraz Ludwik Paczyński. Spektakl „Mały Książę” w reż. Zofii Truszkowskiej. Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach

Kolekcja prywatna

1959
Artystyczna dojrzałość fotografów
Mini scena teatralna. Z podłogi wystają dwie dłonie w czarnych rękawiczkach z poucinanymi końcówkami. Wokół każdego palca drobne, białe kołnierzyki. Każda z dłoni wygląda jak grupka osób. Nad nimi zawieszony żyrandol wykonany z podwójnego, kryształowego koszyczka.
Irena
Jarosińska

Spektakl „Wiwisekcja” w reż. Mirona Białoszewskiego. Teatr na Tarczyńskiej w Warszawie

Archiwum Anki Ptaszkowskiej. Dzięki uprzejmości Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie

1955
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe, lekko rozmazane zdjęcie. Ujęcie od dołu na mężczyznę w masywnym kostiumie z wysokim, szerokim kołnierzem. Unosi palce wskazujące, jeden przykłada do ust.
Irena
Jarosińska

Na zdjęciu Miron Białoszewski. Spektakl „Wyprawy krzyżowe” w reż. Mirona Białoszewskiego. Teatr na Tarczyńskiej w Warszawie

Archiwum Anki Ptaszkowskiej. Dzięki uprzejmości Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie

1955
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe, lekko ziarniste zbliżenie na twarz kobiety w druciano-materiałowej czapce. Ma lekko rozchylone usta. Patrzy przed siebie, jej spojrzenie zmęczone. Za nią, z prawej proste krzesło. Pionowe, czarno-białe ujęcie na postać od szyi w dół. Stoi tyłem, ubrana na czarno. Przyciska do pupy sztuczne pośladki.
Marek
Piasecki

Cykl dwóch zdjęć: na zdjęciach Ludmiła Murawska w kostiumie. Teatr Osobny w Warszawie, 1958–1963

© J. Turowicz-Piasecka / Fundacja Archeologia Fotografii

1958
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Kobieta na tle ciemnej zasłony. Pochyla się, rozczesuje długie włosy. Ma przymknięte oczy. Przed nią fotograf. Klęczy, robi zdjęcie. Obok niego kobieta w sukience. Kieruje światłem reflektora.
Marek
Piasecki

Na zdjęciu Ludmiła Murawska. Teatr Osobny w Warszawie

© J. Turowicz-Piasecka / Fundacja Archeologia Fotografii

1959
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Lekko rozmazane ujęcie z góry. Na środku, na podłodze rama okna. Wokół niej siedzą trzy osoby. Rozrzucają kartki.
Marek
Piasecki

Spektakl „Szczury” w reż. Mirona Białoszewskiego. Teatr Osobny w Warszawie

© J. Turowicz-Piasecka / Fundacja Archeologia Fotografii

1959
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Na pierwszym planie mężczyzna w kowbojskim kapeluszu. Część twarzy zakrywa maska z dorysowanymi oczami. Mężczyzna przykłada do ciała biały, prostokątny materiał z narysowanym ludzkim szkieletem od żeber w dół.
Marek
Piasecki

Na zdjęciu Ludmiła Murawska, Ludwig Hering, Miron Białoszewski. Spektakl „Wą” w reż. Mirona Białoszewskiego. Teatr Osobny w Warszawie, 1958–1963

© J. Turowicz-Piasecka / Fundacja Archeologia Fotografii

1958
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie ze spektaklu. Zbliżenie na profil kobiety w drucianej czapce. Z jej czubka spływa błyszczący materiał. Kobieta przykłada palec do oka. Z prawej mężczyzna w czarnym golfie. Ma otwarte usta.
Marek
Piasecki

Na zdjęciu Ludmiła Murawska oraz Miron Białoszewski. Spektakl „Pani Koch” w reż. Mirona Białoszewskiego. Teatr Osobny w Warszawie

© J. Turowicz-Piasecka / Fundacja Archeologia Fotografii

1959
Artystyczna dojrzałość fotografów
Scena. Na środku kwadratowa rama z naciągniętym, jasnym płótnem. Na nim szkic fragmentu pokoju: szafa, komoda, fotel, umywalka. Przy ramie stoi mężczyzna w przylegającym ubraniu. W wyciągniętej przed siebie ręce trzyma melonik. Obserwuje go uważnie.
Marek
Piasecki

Zdjęcie teatralne 1953–1967

© J. Turowicz-Piasecka / Fundacja Archeologia Fotografii

1953
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe ujęcie z góry na scenę. Tam aktorzy trzymają piłę ręczną poprzeczną z dużymi ząbkami. Przyglądają jej się, delikatnie gładzą górną, nieostrą część.
Andrzej
Moskwiak

Scena ze spektaklu teatralnego Kraków 1968–1972

Ze zbiorów Muzeum Fotografii w Krakowie

1986
Artystyczna dojrzałość fotografów
Młody, szczupły mężczyzna w czarnych bokserkach ćwiczy na materacu gimnastycznym. Staje na głowie. Jego ciało naprężone. Młody, szczupły mężczyzna w czarnych bokserkach ćwiczy na materacu gimnastycznym. Staje na głowie. Jego ciało naprężone.
autor
nieznany

Cykl dwóch zdjęć: na zdjęciach Ryszard Cieślak. Teatr Laboratorium 13 Rzędów w Opolu

Teatr Laboratorium / Archiwum Instytutu im. Jerzego Grotowskiego

1964
Artystyczna dojrzałość fotografów
Młody, szczupły mężczyzna w czarnych bokserkach ćwiczy na materacu gimnastycznym. Staje na głowie, rozciąga się. Jego ciało naprężone. Ciemna sala. Mężczyźni w czarnych bokserkach podczas ćwiczeń. Jeden leży na materacu, unosi rozłożone nogi. Drugi skacze przez nie. Jego ciało unosi się niemal równolegle do ziemi.
autor
nieznany

Cykl trzech zdjęć: na pierwszym Ryszard Cieślak, Teatr Laboratorium 13 Rzędów w Opolu

Teatr Laboratorium / Archiwum Instytutu im. Jerzego Grotowskiego

1964
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zbliżenie na twarz młodego mężczyzny. Ma gęste, lśniące włosy. Marszczy czoło, szeroko otwiera jasne oczy. Układa usta w literę “o”. Czarno-białe, ziarniste zbliżenie na twarz mężczyzny. Lekko unosi głowę, marszczy czoło i brwi. Zaciska powieki. Wykrzywia otwarte usta.
autor
nieznany

Cykl dwóch zdjęć: na pierwszym Mieczysław Janowski. Teatr Laboratorium 13 Rzędów w Opolu

Teatr Laboratorium / Archiwum Instytutu im. Jerzego Grotowskiego

1964
Artystyczna dojrzałość fotografów
Grupa osób w luźnych, workowatych kostiumach pokrytych łatami. Na gołych nogach ciężkie buty, włosy zakryte beretami. Na pierwszym dwie osoby z przodu trzymają metalowe rury. Wszyscy wyginają się, odchylają. Robią zbolałe miny. Grupa osób w luźnych, workowatych kostiumach pokrytych łatami. Na gołych nogach ciężkie buty, włosy zakryte beretami. Stoją w linii. Podają sobie nad głowami podłużne, wypchane paski materiału przypominające dżdżownice.
autor
nieznany

Cykl dwóch zdjęć: spektakl „Akropolis” w reż. Jerzego Grotowskiego. Teatr Laboratorium 13 Rzędów w Opolu

Teatr Laboratorium / Archiwum Instytutu im. Jerzego Grotowskiego

1962
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Szczupły, umięśniony mężczyzna w jasnej bieliźnie przyklękuje na drewnianej podłodze. Ręce zwiesza luźno, przymyka oczy.
autor
nieznany

Na zdjęciu Ryszard Cieślak. Spektakl „Książę niezłomny” w reż. Jerzego Grotowskiego. Teatr Laboratorium 13 Rzędów – Instytut Badań Metody Aktorskiej we Wrocławiu

Teatr Laboratorium / Archiwum Instytutu im. Jerzego Grotowskiego

1965
Artystyczna dojrzałość fotografów
Ciemne, rozmazane zdjęcie. Pomieszczenie bez mebli. Pod ścianą siedzą widzowie. Obserwują aktorów. Jeden z nich stoi naprzeciwko dużych drzwi. Rozkłada ręce na boki. Czarno-białe zdjęcie wykonane o zmierzchu. Na pierwszym planie ciemny zarys głów dwóch osób. Płyną łódką. W tle kilka latarni.
Eustachy
Kossakowski

Cykl dwóch zdjęć: spektakl „Apocalypsis cum figuris” w reż. Jerzego Grotowskiego
Teatr Laboratorium 13 Rzędów w Wenecji

© Anka Ptaszkowska, Paulina Krasińska. Negatywy są własnością Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie

1975
Artystyczna dojrzałość fotografów
Mężczyzna w blasku reflektorów. Ma pomalowaną na biało twarz. Przygarbiony unosi ramiona. Zerka na mężczyznę w półmroku. Ten stoi w bojowej pozie: jedna dłoń zaciśnięta, w drugiej biała, zapalona świeca. Z prawej, przy ścianie gipsowe nogi w pozycji siedzącej.
Aleksander
Wasilewicz

Na zdjęciu Kazimierz Mikulski oraz Jerzy Nowak. Spektakl „Cyrk” w reż. Tadeusza Kantora. Teatr Cricot 2, Kraków

Kolekcja prywatna

1957
Artystyczna dojrzałość fotografów
Kwadratowe, czarno-białe zdjęcie. Kamienna ściana okryta jasnym, polamionym materiałem. Płachta jest przydługa, rozlewa się po podłodze. Na niej stoi mężczyzna w kapeluszu, płaszczu i dwóch workach owiniętych wokół stóp. Trzyma dłonie w kieszeniach.
Jacek
Maria Stokłosa

Na zdjęciu Tadeusz Kantor. Spektakl „Kurka wodna” w reż. Tadeusza Kantora Teatr Cricot 2, Galeria Krzysztofory w Krakowie

Ze zbiorów Muzeum Fotografii w Krakowie

1967
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Mężczyzna na tle jasnego materiału. Jest w marynarce i meloniku. Stoi pochylony w wybrakowanym wózku. Trzyma stopy na podnóżku, dłonie opiera o duże koła. Resztki wózkowej konstrukcji przyczepione są skórzanymi paskami do jego nagich ud.
Jacek
Maria Stokłosa

Na zdjęciu Tadeusz Kantor. Spektakl „Nadobnisie i Koczkodany” w reż. Tadeusza Kantora. Teatr Cricot 2, Galeria Krzysztofory w Krakowie

Ze zbiorów Muzeum Fotografii w Krakowie

1973
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie grupy aktorów na tle kamiennej ściany. Wszyscy w czarnych garniturach. Mają zdeformowane, wykrzywione, trupie twarze.
Jacek
Maria Stokłosa

Spektakl „Umarła klasa” w reż. Tadeusza Kantora. Teatr Cricot 2, Galeria Krzysztofory w Krakowie

Ze zbiorów Muzeum Fotografii w Krakowie

1975
Artystyczna dojrzałość fotografów
Jacek Maria Stokłosa (1976)
Jacek
Maria Stokłosa

Modelka Iwona z manekinem Pedla ze spektaklu „Umarła klasa” w reż. Tadeusza Kantora. Teatr Cricot 2, Galeria Krzysztofory, Kraków 1976-1978

Ze zbiorów Muzeum Fotografii w Krakowie

1976
Artystyczna dojrzałość fotografów
Pomieszczenie bez okien. Kamienne, nierówne ściany. Na podłodze tłoczą się widzowie i aktorzy. W lewym rogu, na wysokim krześle siedzi kobieta w nagim kostiumie. Trzyma się podłokietników. Szeroko otwiera usta. Z prawej idą przytulone dwie postaci w płaszczach.
Henryk
Makarewicz

Spektakl „Kurka wodna” w reż. Tadeusza Kantora. Teatr Cricot 2, Galeria Krzysztofory w Krakowie

Kolekcja prywatna

1967
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Podłoga czarna, ściany zakryte jasną płachtą. Półnagi mężczyzna ciągnie ciemny materiał. Na nim sztywno leży kobieta w sukience do kolan.
autor
nieznany

Spektakl „Gdzie są niegdysiejsze śniegi” w reż. Tadeusza Kantora, ok. 1980

Archiwum Anki Ptaszkowskiej. Dzięki uprzejmości Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie

1980
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Między lewą a prawą kulisą zawieszona cienka lina. Aktorzy ubrani w białe kostiumy ciągną ją. Dołącza do nich drobna kobieta. Wszyscy są tyłem do obiektywu. Czarno-białe zdjęcie. Między lewą a prawą kulisą zawieszona cienka lina. Przed nią tańczy w parze dwóch mężczyzn. Mają gęste wąsy, włosy zakrywa prosta mitra. Zza mężczyzn wystają kobiece nogi. Leżą na podłodze, tuż pod liną. Z tyłu, z prawej ludzki szkielet posadzony na krześle.
Eustachy
Kossakowski

Cykl dwóch zdjęć: spektakl „Gdzie są niegdysiejsze śniegi” w reż. Tadeusza Kantora. Teatr Cricot 2, Centre Georges Pompidou w Paryżu

© Anka Ptaszkowska, Paulina Krasińska. Negatywy są własnością Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie

1982
Artystyczna dojrzałość fotografów
Niewyraźne, czarno-białe zdjęcie wykonane z widowni. Na scenie kilku mężczyzn w mundurach. Trzymają między sobą płachty jasnego materiału. Z samej góry spada na nie człowiek. Czarno-białe zdjęcie. Z tyłu dwie ściany z drewnianych desek. W przejściu między nimi grupa osób. Mają szeroko otwarte usta jakby krzyczeli. Żywo gestykulują. Jedna z kobiet trzyma niewielki krzyż.
Eustachy
Kossakowski

Cykl dwóch zdjęć: spektakl „Wielopole, Wielopole” w reż. Tadeusza Kantora Teatr Cricot 2, Théâtre Bouffe du Nord w Paryżu

© Anka Ptaszkowska, Paulina Krasińska. Negatywy są własnością Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie

1980
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Z przodu dwie kobiety zaplatające warkocze. Mają napięte twarze. Za nimi dwójka dzieci na huśtawce-ważce. Ich sylwetki bardzo jasne, rozmazane, jakby były duchami.
Wojciech
Plewiński

Spektakl „Na dnie” w reż. Lidii Słomczyńskiej. Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie

Archiwum autora

1960
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Na środku długi stół. Obrus zsunięty, część zastawy na na podłodze. Na stole i wokół niego mężczyźni w mundurach. Nad sceną unosi się materiałowo-druciana konstrukcja przypominająca konie w galopie.
Wojciech
Plewiński

Spektakl „Radość z odzyskania śmietnika” w reż. Jerzego Krasowskiego Teatr Ludowy w Krakowie

Archiwum autora

1960
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Na tle materiałowego, przedziurawionego tła trzy osoby. Z lewej siedzi kobieta z efektownie upiętymi włosami. Z prawej mężczyzna z zakręconymi wąsami. Na środku kobieta o zaokrąglonej figurze. Stoi, ma ściągnięte łopatki. Patrzy w dal. Czarno-białe zdjęcie. Na tle materiałowego, przedziurawionego tła ekscentrycznie wyglądająca grupa. Mają niespotykane fryzury, nakrycia głowy, wzorzyste kostiumy. Stoją tyłem na podłodze lub krzesłach. Obok wisi druciany szkielet parasola.
Wojciech
Plewiński

Cykl trzech zdjęć: spektakl „Nosorożec” w reż. Piotra Pawłowskiego. Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie

Archiwum autora

 

1961
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Z lewej, na sofie para. Kobieta w stroju ludowym leży, patrzy w obiektyw. Mężczyzna wtula się w jej brzuch. Z prawej, w przejściu mężczyzna w czarnym ubraniu. Ma nastroszone włosy. Na ścianie niewielki obraz Matki Boskiej Częstochowskiej.
Wojciech
Plewiński

Spektakl „Wesele” w reż. Andrzeja Wajdy. Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie

Archiwum autora

1963
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Na podłodze piasek. Z tyłu, w linii aktorzy. Przybierają dziwne, powyginane pozy. Trzymają się za ręce. Patrzą na siedzącego z przodu człowieka z głową osła. Oddziela ich od niego zwisająca z sufitu podziurawiona siatka. Czarno-białe zdjęcie. Na podłodze piasek. Scenografia ze strzępków materiału. Z prawej idzie mężczyzna z głową osła. Unosi wysoko kolana. Obok niego kobieta w jasnym ubraniu. Za nią, niczym welon ciągnie się smuga światła.
Wojciech
Plewiński

Cykl dwóch zdjęć: spektakl „Sen nocy letniej” w reż. Lidii Zamkow, Teatr Ludowy w Krakowie

Archiwum autora

1963
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Na środku blondynka w czarnym kombinezonie. Uśmiechnięta unosi gruszkę na wysokość twarzy. Za nią, na bujanych fotelach trzy rozkołysane, rozmazane postaci. Z tyłu namalowane cherubinki. Czarno-białe zdjęcie. Z zapadni z przodu sceny wystaje głowa w dużym, czarnym kapeluszu i białej masce. Postać unosi ręce. W jednej dłoni trzyma kosę. W głębi sceny trzy pękate rzeźby na kółkach. Z tyłu namalowane rozłożyste drzewo.
Wojciech
Plewiński

Cykl dwóch zdjęć: spektakl „Śmierć na gruszy” w reż. Józefa Szajny, Teatr Ludowy w Krakowie

Archiwum autora

1964
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Na środku, na wąskim katafalku leży lalka. Obok stoi mężczyzna w surducie. Ciemny materiał cały w jasnych plamach. Mężczyzna zwiesza ręce luźno. Posyła zmęczone spojrzenie na wprost.
Wojciech
Plewiński

Spektakl „Matka” w reż. Jerzego Jarockiego. Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie

Archiwum autora

1964
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Zadymiona scena w półmroku. Przy drucianym płocie mężczyzna na kolanach. Bierze zamach szpadlem. Otaczają go uzbrojeni ludzie w mundurach. Oświetlają go latarkami. Czarno-białe zdjęcie. Na pierwszym planie mężczyzna. Siedzi na krześle tył na przód. Opiera ręce na oparciu, układa brodę na nadgarstkach. Na przedramieniu ma wytatuowany numer. Mężczyzna patrzy na wprost, jego spojrzenie intensywne. Za nim, w półmroku kilka rozmazanych postaci.
Wojciech
Plewiński

Cykl dwóch zdjęć: spektakl „Puste pole” w reż. Józefa Szajny. Teatr Ludowy w Krakowie

Archiwum autora

1965
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Z prawej mężczyzna. Patrzy w bok. Stoi w rozkroku, ugina jedną nogę. Z podłogi wystają blade ręce. Machają palcami, Próbują złapać nogi mężczyzny. Reszta sceny wyciemniona.
Wojciech
Plewiński

Spektakl „Makbet” w reż. Lidii Zamkow. Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie

Archiwum autora

1966
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Z przodu trzy osoby. Stoją w emaliowanych miednicach. Nogi ugięte, twarze wykrzywione. Za nimi kilka drewnianych drabin. Tylna ściana przypomina ogromną szafę. W niektórych szufladach ludzie.
Wojciech
Plewiński

Spektakl „Łaźnia” w reż. Józefa Szajny. Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie

Archiwum autora

1967
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Na środku łóżko. Na jego skraju, na brzuchu leży kobieta z bardzo szeroką fryzują. Uśmiecha się, zerka w bok. Na łóżku podskakuje mężczyzna w białych ogrodniczkach. Do krocza przyszyty pluszowy penis. Zza łóżka wygląda kobieta z domalowanym zarostem i monobrwią.
Wojciech
Plewiński

Spektakl „Król Mięsopust” w reż. Bogdana Hussakowskiego. Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie

Archiwum autora

1970
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Mężczyzna w powietrzu. Ma na sobie włochate spodnie, płaskie buty. Na głowie wianek. Tuż nad jego głową wisi lina.
Wojciech
Plewiński

Spektakl „Sen nocy letniej” w reż. Konrada Swinarskiego. Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie

Archiwum autora

1970
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Podłoga brudna, jakby ubłocona. Przy tylnej ścianie drewniany wóz. Na nim siedzi ciemna postać bez twarzy. Przed wozem para w dojrzałym wieku. Mężczyzna leży, ma przymknięte oczy. Kobieta siedzi za nim, czyta. Z przodu sceny obserwuje ich ksiądz. Trzyma krzyż lotaryński.
Wojciech
Plewiński

Spektakl „Biesy” w reż. Andrzeja Wajdy. Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie

Archiwum autora

1971
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Trójkątne, surowe pomieszczenie. W jednym rogu, na kanapie mężczyzna. Czyta przygarbiony. Z drugiej strony na łóżku inny. Na środku stół, z tyłu umywalka. Na podłodze rozrzucone kartki.
Wojciech
Plewiński

Spektakl „Emigranci” w reż. Andrzeja Wajdy. Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie

Archiwum autora

1976
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Biały materiał rozwieszony na tle ciemnej ściany. Ułożony w łuk faluje. W jego zagłębieniu grupa osób. Tłoczą się, obejmują, podnoszą. Czarno-białe zdjęcie. W centrum siedzi kobieta w długiej, satynowej, jasnej szacie. Odchyla się w prawo, z dala od stóp niemal nagiego mężczyzny, wijącego się po fotelu. U jej stóp kolejny, napina mięśnie. Z tyłu, na ścianie odręczny napis “w starych dekoracjach Tadeusza Różewicza”.
Wojciech
Plewiński

Cykl dwóch zdjęć: spektakl „Wyszedł z domu” w reż. Piotra Paradowskiego. Teatr Polski we Wrocławiu

Ze zbiorów Muzeum Fotografii w Krakowie

1976
Artystyczna dojrzałość fotografów
Kwadratowy, czarno-biały portret mężczyzny bokiem. Zerka przez ramię, uśmiecha się szeroko. Światło reflektora pada na jego policzek.
Wojciech
Plewiński

Na zdjęciu Jan Nowicki. Spektakl „Nastazja Filipowna” w reż. Andrzeja Wajdy. Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie

Ze zbiorów Muzeum Fotografii w Krakowie

1977
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Na środku kwadratowa rama, w której zawieszony jest jasny materiał. Z lewej dziecko. Z przodu mężczyzna z długim, białym szalem. Wznosi ręce ku górze.
Wojciech
Plewiński

Spektakl „Antygona” w reż. Helmuta Kajzara. Teatr Powszechny w Warszawie

Kolekcja prywatna

1982
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zdjęcie. Na środku słup w kształcie walca. Do niego przywiązana kobieta w jasnym ubraniu. Pochyla się, biały sznurek podtrzymuje ją. W półmroku stoi mężczyzna. Wystawia rękę w jej stronę.
Wojciech
Plewiński

Spektakl „Miasto snu” w reż. Krystiana Lupy. Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie

Archiwum autora

1985
Artystyczna dojrzałość fotografów
Kolaż czarno-białych zdjęć. Na paskach różnej szerokości twarze aktorek, aktorów, reżyserów. Niektóre spokojne, statyczne, inne bardzo ekspresyjne, uchwycone w ruchu lub w trakcie wypowiedzi.
Wojciech
Plewiński

Aktorzy Starego Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie. Makieta wewnętrznych stron okładki autorskiego, niezrealizowanego wydawnictwa o fotografii teatralnej. Kraków 1980-1989

Ze zbiorów Muzeum Fotografii w Krakowie

1980
Artystyczna dojrzałość fotografów
Pionowe, czarno-białe zdjęcie. Zbliżenie na twarz dojrzałego mężczyzny. Włosy krótkie, sterczące, brwi gęste. Wokół oczu drobne zmarszczki. Usta rozchylone, wydobywa się z nich dym.
Adam
Bujak

Na zdjęciu Jerzy Trela, 1980–1989

Kolekcja prywatna

1980
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-białe zbliżenie na profil młodej kobiety. Włosy zakrywa wzorzysta chusta. Blada cera kontrastuje z ciemnym golfem.
Anna Beata
Bohdziewicz

Na zdjęciu Krystyna Janda. Spektakl „Wieczernik” w reż. Andrzeja Wajdy. Kościół Miłosierdzia Bożego, Warszawa

Kolekcja prywatna

1985
Artystyczna dojrzałość fotografów
Czarno-biały portret starszego mężczyzny. Ma białe, rozczochrane włosy, siwy zarost. Na czubku głowy czarna czapka. Oczy zasłaniają ciemne, okrągłe okulary. Mężczyzna siedzi w fotelu w grubym szlafroku. Opiera się wygodnie, układa dłonie w piramidkę.
Anna Beata
Bohdziewicz

Na zdjęciu Tadeusz Łomnicki. Spektakl „Końcówka” w reż. Antoniego Libery. Teatr Studio im. Stanisława Ignacego Witkiewicza, Warszawa

Kolekcja prywatna

1986
Artystyczna dojrzałość fotografów
Rozdział III