W XXI wieku pamięć teatru ulega demokratyzacji

Okres od 1989 do 2024 roku to czas dynamicznych zmian. Dotyczą one nie tylko materii teatru, ale także konwencji obrazowania oraz rewolucji technologicznej – w wyniku których jesteśmy świadkami eksplozji barw, stylistyk fotograficznych oraz dywersyfikacji mediów niosących teatralną pamięć. 

Na przełomie tysiącleci teatr przechodzi radykalną metamorfozę. Pojawia się nowy nurt, kierujący się w stronę widza. Teatr angażuje się społecznie, dotyka tematów tabu; obnaża to, co do tej pory było ukrywane. Otwarcie mówi o sprawach płci, seksualności, rasizmu, odmienności. O chorobach, przemocy i religii. Osoby z niepełnosprawnościami, mniejszości seksualne i rasowe często reprezentowane są na scenie przez ich przedstawicieli. Nie są to profesjonaliści, ale ich atutem jest niezaprzeczalna autentyczność. Tym samym zaciera się granica pomiędzy tym, co wykreowane, a tym, co prywatne i rzeczywiste oraz popularyzuje się teatr partycypacyjny reprezentujący wykluczonych.

Na scenę wkracza zaawansowana technika i multimedia: mikroporty, projekcje, ekrany, kamery, VR. Następuje ekspansja popkultury. Teatr miesza się z innymi mediami takimi jak film, video-art, performans, taniec, teledysk. Starannie zaprojektowane kostiumy coraz częściej zastępowane są codziennymi ubraniami z sieciówek lub second-handów. Scenografie często tworzone są przez artystów wizualnych i przypominają instalacje wyjęte z galerii sztuki współczesnej lub odwrotnie – zastępowane są surowymi wnętrzami hal, zapleczy, piwnic, korytarzy. Zmienia się też gra aktorska. Wzbogacona zostaje o elementy performatywne, taniec, improwizację. Język nabiera coraz bardziej potocznego, czasem wulgarnego charakteru. 

Równolegle wydarza się fotograficzna rewolucja technologiczna. Do powszechnego użycia wchodzi fotografia kolorowa, która z początku tylko z pozoru wierniej odzwierciedla rzeczywistość. Pierwsze próby są niedoskonałe, towarzyszy im spadek jakości. Filmy nie są wystarczająco czułe, w efekcie obrazy są nieostre, ziarniste, o zaburzonym balansie bieli. Przebarwione obrazy nie mają szczegółów w cieniach, tracą szlachetność swoich czarno-białych poprzedników. Dotyczy to zarówno fotografii, jak i rejestracji wideo. 
Kolor na dobre rozgaszcza się w fotografii teatralnej na początku XXI wieku.

Przeczytaj pełen tekst Magdaleny Hueckel dotyczący III części wystawy (1989-2024)
(215.87 KB, PDF)
Marek
Gardulski

Cykl dwóch zdjęć: Kurtyna

Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie

1994
Przestrzeń
Nicolas
Grospierre

Trzy zdjęcia z cyklu 50/50

Teatr Wielki – Opera Narodowa w Warszawie
 

2015
Przestrzeń
Bartek
Warzecha

Elementy scenografii ze spektaklu Spleen Figurentheater Wilde&Vogel prezentowanego w ramach Festiwalu Metamorfozy Lalek

Białostocki Teatr Lalek
 

2017
Przestrzeń
Bartek
Warzecha

Horyzont sceniczny. Pokaz Muzycznej Akademii Musicalu

Teatr Roma w Warszawie
 

2018
Przestrzeń
Karolina
Jóźwiak

Element scenografii do spektaklu Jeńczyna w reż. Moniki Strzępki. Pokaz w ramach 41. Warszawskich Spotkań Teatralnych

Teatr Dramatyczny im. Gustawa Holoubka w Warszawie
 

2021
Przestrzeń
Tomek
Tyndyk

Cykl pięciu zdjęć: na pierwszym wnętrza teatru

TR Warszawa

2015
Przestrzeń
Bartek
Warzecha

Fragment scenografii ze spektaklu Hemel Theater Taptoe prezentowanego w ramach Festiwalu Metamorfozy Lalek

Białostocki Teatr Lalek

2017
Przestrzeń
Bartek
Warzecha

Fragment scenografii do spektaklu Hobbit

Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku

2019
Przestrzeń
Bartek
Warzecha

Cykl dwóch zdjęć: na pierwszym kulisy

Teatr im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku

2019
Przestrzeń
Bartek
Warzecha

Elementy scenografii ze spektaklu Ja, Syzyf teatru Puppets Lub prezentowanego w ramach Festiwalu Metamorfozy Lalek

Białostocki Teatr Lalek

2017
Przestrzeń
Bartek
Warzecha

Zdjęcie do plakatu spektaklu 4.48 Psychose w reż. Nataszy Gerlach

 

2015
Przestrzeń
Tomek
Tyndyk

Zdjęcie rekwizytów

Nowy Teatr w Warszawie
 

2022
Przestrzeń
Paulina
Dadas-Zyśk

Kostium autorstwa Hanny Bakuły do spektaklu Carmen

Teatr Wielki – Opera Narodowa w Warszawie
 

2014
Przestrzeń
Karolina
Jóźwiak

Cykl dwóch zdjęć: na zamówienie Teatru Dramatycznego im. Gustawa Holoubka. Kostiumy autorstwa Marty Szypulskiej do spektaklu Heksy w reż. Moniki Strzępki

Warszawa

2023
Przestrzeń
Magdalena Hueckel,
Tomasz Śliwiński

Fragment filmu dokumentalnego Stary”, 73 minuty

2023
Przestrzeń
Karolina
Jóźwiak

Montaż scenografii autorstwa Anny Met do spektaklu Halka w reż. Anny Smolar. Pokaz w ramach 42. Warszawskich Spotkań Teatralnych

Teatr Dramatyczny im. Gustawa Holoubka w Warszawie 
 

2022
Człowiek
Aneta
Wawrzoła

Na zdjęciu Andrzej Tadeusiak naprawia maskę ze spektaklu Przygody Mikołajka

Teatr Lalek Arlekin w Łódzi
 

2022
Człowiek
Klaudyna
Schubert

Cykl dwóch zdjęć: na pierwszym pracowniczka magazynu kostiumowego Barbara Piechówka

Teatr Ludowy w Krakowie

2019
Człowiek
Wojciech
Sobolewski

Cykl ośmiu zdjęć: na pierwszym Ewelina Pankowska. Próby do spektaklu Kino moralnego niepokoju w reż. Michała Borczucha

Nowy Teatr w Warszawie

2019
Człowiek
Bartek
Warzecha

Cykl czterech zdjęć: na pierwszym pokaz Muzycznej Akademii Musicalu

Teatr Roma w Warszawie

2018
Człowiek
Tomek
Tyndyk

Cykl trzech zdjęć: 

TR Warszawa

2015
Człowiek
Marek
Gardulski

Portret Krystiana Lupy. Kulisy spektaklu Malte albo Tryptyk marnotrawnego syna w reż. Krystiana Lupy

Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie
 

1991
Człowiek
Monika
Stolarska

Na zdjęciu Rob Wasiewicz. Kulisy spektaklu Faust w reż. Michała Borczucha

Teatr Polski im. Hieronima Konieczki w Bydgoszczy 

2015
Człowiek
Monika
Stolarska

Na zdjęciu Jolanta Janiczak. Kulisy spektaklu Dead Girls Wanted w reż. Wiktora Rubina

Teatr Zagłębia w Sosnowcu 
 

2019
Człowiek
Dawid
Stube

Mama, na zdjęciu Zuzanna Czerniejewska-Stube

Teatr im. Aleksandry Fredry w Gnieźnie
 

2022
Człowiek
Martin
Raphaël Martiq

Cykl dwóch zdjęć: na pierwszym Małgorzata Hajewska-Krzysztofik. Kulisy spektaklu Odyseja. Historia dla Hollywoodu w reż. Krzysztofa Warlikowskiego

Théâtre National La Colline w Paryżu 

2022
Człowiek
Magdalena
Hueckel

Na zdjęciu Justyna Wasilewska. Plan mockumentu Maria Klassenberg w reż. Magdaleny Hueckel i Tomasza Śliwińskiego

 

2022
Człowiek
Magdalena
Hueckel

Na zdjęciu Katarzyna Krzanowska. Kadr filmu Stary w reż. Magdaleny Hueckel i Tomasza Śliwińskiego

Kraków
 

2023
Człowiek
Monika
Stolarska

Cykl dwóch zdjęć: na pierwszym kulisy spektaklu Czarna skóra, białe maski w reż. Wiktora Bagińskiego

Teatr im. Jana Kochanowskiego w Opolu

2019
Człowiek
Przemysław
Jendroska

Na zdjęciu Artur Święs

Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach
 

2019
Człowiek
Monika
Stolarska

Kulisy spektaklu Trzy Siostry w reż. Jędrzeja Piaskowskiego

Międzynarodowy Festiwal Teatralny Boska Komedia w Krakowie 
 

2018
Człowiek
Maurycy
Stankiewicz

Codzienność AD 2022, na zdjęciu Liubov Korch. Po spektaklu Trzy epizody z życia rodziny w reż. Markusa Öhrna

Nowy Teatr w Warszawie 

2022
Człowiek
Marek
Gardulski

Zdjęcie ze spektaklu Sztuka w reż. Krystiana Lupy

Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie 

1997
Przedstawienia
Marek
Gardulski

Cykl dwóch zdjęć: Zdjęcie ze spektaklu Rodzeństwo w reż. Krystiana Lupy

Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie 

1986
Przedstawienia
Magdalena
Hueckel

Zdjęcie ze spektaklu Trzy siostry w reż. Luka Percevala

TR Warszawa
 

2021
Przedstawienia
Magdalena
Hueckel

Zdjęcie ze spektaklu Śmierć Jana Pawła II w reż. Jakuba Skrzywanka

Teatr Polski w Poznaniu
 

2022
Przedstawienia
Magdalena
Hueckel

Zdjęcie ze spektaklu Jezioro w reż. Yany Ross

TR Warszawa
 

2016
Przedstawienia
Magdalena
Hueckel

Zdjęcie ze spektaklu Podróż zimowa w reż. Mai Kleczewskiej

Teatr Polski im. Hieronima Konieczki w Bydgoszczy

2013
Przedstawienia
Magdalena
Hueckel

Zdjęcie ze spektaklu Koniec w reż. Krzysztofa Warlikowskiego

Nowy Teatr w Warszawie

2010
Przedstawienia
Magdalena
Hueckel

Zdjęcie ze spektaklu Hamlet w reż. Krzysztofa Garbaczewskiego

Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie
 

2015
Przedstawienia
Magdalena
Hueckel

Zdjęcie ze spektaklu Klątwa w reż. Olivera Frljića

Teatr Powszechny im. Zygmunta Hübnera w Warszawie
 

2017
Przedstawienia
Bartek
Warzecha

Na zdjęciu Anna Kieca, Anna Błaut. Spektakl Miejski ptasiarz w reż. Weroniki Szczawińskiej

Wrocławski Teatr Współczesny
 

2020
Przedstawienia
Bartek
Warzecha

Na zdjęciu Aneta Harasimczuk. Próba do spektaklu Kino Palace w reż. Marka Zákostelecký’ego

Teatr Lalka w Warszawie

 

2008
Przedstawienia
Tobiasz
Papuczys

Zdjęcie ze spektaklu Król Duch | 2022 kolektywu twórców: Piotr Mateusz Wach/ Michał Telega/ Piotr Korzeniak/ Marek Szajnar

Teatr Układ Formalny we Wrocławiu
 

2022
Przedstawienia
Maurycy
Stankiewicz

Na zdjęciu Bartosz Bielenia i Piotr Polak. Spektakl Kino moralnego niepokoju w reż. Michała Borczucha

Nowy Teatr w Warszawie 

2019
Przedstawienia
Maurycy
Stankiewicz

Na zdjęciu Agnieszka Kryst. Spektakl Expiria w reż. Agnieszki Kryst

Nowy Teatr w Warszawie 

2021
Przedstawienia
Maurycy
Stankiewicz

Zdjęcie ze spektaklu Jeden gest w reż. Wojtka Ziemilskiego

Nowy Teatr w Warszawie 

2018
Przedstawienia
Maurycy
Stankiewicz

Zdjęcie ze spektaklu Trzy epizody z życia rodziny w reż. Markusa Öhrna

Nowy Teatr w Warszawie 
 

2021
Przedstawienia
Dawid
Stube

Zdjęcie ze spektaklu Miła robótka w reż. Agnieszki Jakimiak

Teatr im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie 

2022
Przedstawienia
Piotr
Nykowski

Cykl trzech zdjęć: na pierwszym Konrad Beta. Spektakl Bzik. Ostatnia minuta w reż. Eweliny Marciniak

Teatr Współczesny w Szczecinie

2017
Przedstawienia
Natalia
Kabanow

Zdjęcie ze spektaklu Dus buch fyn Gan Ejdn / Księga Raju w reż. Damiana Josefa Necia

Teatr Żydowski im. Estery Rachel i Idy Kamińskich w Warszawie
 

2023
Przedstawienia
Natalia
Kabanow

Zdjęcie ze spektaklu Bracia Grimm dla dorosłych w reż. Remigiusza Brzyka

Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie

2018
Przedstawienia
Natalia
Kabanow

Zdjęcie ze spektaklu Balladyna kwiaty ciebie nie obronią w reż. Wojciecha Farugi

Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu

2015
Przedstawienia
Natalia
Kabanow

Zdjęcie ze spektaklu Śmierć i dziewczyna w reż. Eweliny Marciniak

Teatr Polski we Wrocławiu

2015
Przedstawienia
Natalia
Kabanow

Zdjęcie ze spektaklu Piotruś Pan w reż. Anny Ilczuk

Teatr Dramatyczny im. Gustawa Holoubka w Warszawie

2023
Przedstawienia
Natalia
Kabanow

Zdjęcie ze spektaklu Raj. Tutorial w reż. Jędrzeja Piaskowskiego

Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu
 

2017
Przedstawienia
Natalia
Kabanow

Zdjęcie ze spektaklu Dziady w reż. Michała Zadary

Teatr Polski we Wrocławiu

2015
Przedstawienia
Natalia
Kabanow

Zdjęcie ze spektaklu Woda w usta w reż. Leny Frankiewicz

Wrocławski Teatr Współczesny
 

2022
Przedstawienia
Natalia
Kabanow

Zdjęcie ze spektaklu Capri – wyspa uciekinierów w reż. Krystiana Lupy

Teatr Powszechny im. Zygmunta Hübnera w Warszawie

2019
Przedstawienia
Natalia
Kabanow

Zdjęcie ze spektaklu Iwona, księżniczka Burgunda w reż. Adama Orzechowskiego

Teatr Wybrzeże w Gdańsku

2024
Przedstawienia
Dawid
Stube

Zdjęcie ze spektaklu Sędziowie w reż. Anny Augustynowicz

Teatr im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie

2023
Przedstawienia
Bartek
Warzecha

Cykl Nowe Formy Teatru

Mazowiecki Instytut Kultury w Warszawie
 

2019
Przedstawienia
Mariusz
Tarkawian

Na rysunku Anna Radwan i Adam Nawojczyk. Dokumentacja spektaklu Poczet Królów Polskich w reż. Krzysztofa Garbaczewskiego

Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie

 

2013
Kreacja. Eksperyment. Wideo
Magdalena
Hueckel

Na zdjęciu Agnieszka Przepiórska. Sesja promująca monodram W maju się nie umiera. Historia Barbary Sadowskiej w reż. Anny Gryszkówny

Warszawa

 

2023
Kreacja. Eksperyment. Wideo
HaWa

Trailer spektaklu Dobrze ułożony młodzieniec w reż. Wiktora Rubina

Teatr Nowy im. Kazimierza Dejmka w Łódzi

2023
Kreacja. Eksperyment. Wideo
Jakub
Lech

Trailer spektaklu The Employees w reż. Łukasza Twarkowskiego

Teatr Studio im. Stanisława Ignacego Witkiewicza w Warszawie
 

2023
Kreacja. Eksperyment. Wideo
Konrad
Śniady

Trailer spektaklu Niewolnica Isaura w reż. Martyny Majewskiej

Teatr im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu

2022
Kreacja. Eksperyment. Wideo
Maciej
Łuczyński

Trailer spektaklu Koniec z Eddym w reż. Anny Smolar

Teatr Studio im. Stanisława Ignacego Witkiewicza w Warszawie
 

2021
Kreacja. Eksperyment. Wideo
Dream
Adoption Society

VR Experience Aporia. The City is the City

2019
Kreacja. Eksperyment. Wideo
Filip
Preis

Cykl dwóch zdjęć: pierwsze to zdjęcie promujące performans Ramony Nagabczyńskiej Błogo 

Warszawa

2022
Kreacja. Eksperyment. Wideo
Bartek
Warzecha

Sesja promująca Akademię Teatralną im. Aleksandra Zelwerowicza Filię w Białymstoku

 

2023
Kreacja. Eksperyment. Wideo
Witek
Orski

Zdjęcie promujące spektakl Panie władzo, to są tylko tańce w reż. Marty Ziółek

Warszawa
 

2021
Kreacja. Eksperyment. Wideo
Pat
Mic

Sesja promocyjna do spektaklu Marty Ziółek Wolne Ciała

Warszawa

2022
Kreacja. Eksperyment. Wideo
Pat
Mic

Ułańskie fantazje
Akcja kolektywu Czarne Szmaty i Pat Mic

 

2017
Kreacja. Eksperyment. Wideo
Marek
Zakrzewski

Zdjęcie promujące spektakl Śluby PANieńskie w reż. Andrzeja Błażewicza

Teatr Polski w Poznaniu

 

2019
Kreacja. Eksperyment. Wideo
Adrian Lach,
Tomek Tyndyk

Zdjęcie promujące spektakl Rodzina w reż. Justyny Sobczyk

TR Warszawa

2022
Kreacja. Eksperyment. Wideo
Tobiasz
Papuczys

Na zdjęciu Małgorzata Gorol. Protest zespołu Teatru Polskiego we Wrocławiu przeciwko objęciu przez Cezarego Morawskiego funkcji nowego dyrektora teatru

Przed budynkiem Teatru Polskiego 
 

2016
Sekcja Społeczna
Magdalena
Hueckel

Zdjęcie ze spektaklu Proces w reż. Krystiana Lupy

Nowy Teatr w Warszawie
 

2017
Sekcja Społeczna
Przemysław
Krzakiewicz

Portret aktorów z publicznością po spektaklu Wesele w reż. Jana Klaty

Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie

2017
Sekcja Społeczna
Monika
Stolarska

Na zdjęciu Monika Strzępka zawieszona w pełnieniu funkcji Dyrektorki Teatru Dramatycznego im. Gustawa Holoubka

Warszawa

2022
Sekcja Społeczna
Karolina
Jóźwiak

Odpowiedź zespołu miesięcznika Dialog” na happening solidarnościowy #PozostańmywDialogu, na zdjęciu Magda Mosiewicz

43. Warszawskie Spotkania Teatralne

Na zamówienie Teatru Dramatycznego im. Gustawa Holoubka
 

2023
Sekcja Społeczna
Jakub Włodek /
Agencja Wyborcza.pl

Teatr jest nasz, protest przeciw odwołaniu Krzysztofa Głuchowskiego z funkcji dyrektora Teatru im Juliusza Słowackiego

Kraków
 

2022
Sekcja Społeczna
Jacek
Turczyk

Napis ДЕТИ przed PKiN. Gest solidarności z cywilami ze zbombardowanego teatru w Mariupolu

Warszawa
 

2022
Sekcja Społeczna
Przemek
Wierzchowski

Protest pod Teatrem Powszechnym im. Zygmunta Hübnera przeciwko spektaklowi Klątwa w reż. Olivera Frljicia

Warszawa

2017
Sekcja Społeczna
Tomasz
Gzell / PAP

Ogólnopolski Protest Obrońców Świętej Wiary przed Teatrem Powszechnym przeciwko spektaklowi Klątwa w reż. Olivera Frljicia

Warszawa

2017
Sekcja Społeczna
Tomasz
Gzell / PAP

Ogólnopolski Protest Obrońców Świętej Wiary przed Teatrem Powszechnym przeciwko spektaklowi Klątwa w reż. Olivera Frljicia

Warszawa
 

2017
Sekcja Społeczna
Martyna Peszko /
Fundacja TEATR 21

Trailer filmu Rewolucja 21
53 minuty

2022
Sekcja Społeczna
Grzegorz
Press

Na zdjęciu Magdalena Świątkowska. Spektakl Teatru 21 Rewolucja, której nie było

Teatr Soho w Warszawie 
 

2018
Sekcja Społeczna
Karolina
Jóźwiak

Na zdjęciu Agnieszka Graff i Magda Staroszczyk oraz obsada spektaklu Spartakus. Miłość w czasach zarazy w reż. Jakuba Skrzywanka

43. Warszawskie Spotkania Teatralne

Na zamówienie Teatru Dramatycznego im. Gustawa Holoubka

2023
Sekcja Społeczna

Scenariusz i reżyseria: Magdalena Hueckel, Tomasz Śliwiński
Zdjęcia: Marek Gajczak
Scenografia: Magdalena Hueckel
Dźwięk: Michał Korzeniowski
Montaż: Aleksandra Idzikowska, Tomasz Śliwiński
Kierownictwo produkcji: Katarzyna Kuca
Producent: Waldemar Raźniak, Aneta Zagórska
Produkcja wykonawcza: Krakow Film Klaster
Produkcja: Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie

Reżyseria: Martyna Peszko
Zdjęcia: Magdalena Mosiewicz
Produkcja: Fundacja TEATR 21
Koprodukcja: Mazowiecki Instytut Kultury, Warszawski Fundusz Filmowy